Aromaterapide Biberiye Uçucu Yağı

Biberiye (Rosmarinus officinalis L., Lamiaceae), çeşitli farmakolojik etkilere sahip, yaprak dökmeyen çok yıllık bir çalıdır. Bitkinin adı, kelimenin tam anlamıyla "deniz çiyi" anlamına gelen Latince ros-roris (çiy) ve marinus (deniz) kelimelerinden türemiştir. Biberiye, Amerika'da FDA tarafından güvenli kabul edilen bitkiler arasında -GRAS (CFR182.10; 182.20)- sınıflandırılmaktadır.

Biberiyenin; spazm önleyici, analjezik, anti-enflamatuvar ve hafıza güçlendirici gibi kullanımları nörofarmakolojik araştırmalarla doğrulanmıştır. Ayrıca; ruh hali, öğrenme, hafıza, ağrı, kaygı ve uyku üzerinde önemli klinik etkiler göstermiştir. Biberiyenin tıbbi ve farmakolojik olarak aktif olan en önemli bileşenleri ise “rosmarinik asit, karnosik asit ve uçucu yağı”dır.

Biberiye uçucu yağı, kuru veya taze yapraklar kullanılarak genellikle hidrodistilasyon yöntemiyle elde edilir. Toplanma yeri ve zamanına bağlı olarak biberiye uçucu yağlarının kimyasal bileşimleri büyük ölçüde farklılık gösterebilir. Örneğin, daha sıcak iklimlerde biberiyeden elde edilen uçucu yağlar 1,8-sineol açısından daha zengin görünürken, soğuk ortamlar daha yüksek kafur içeriğine neden olmaktadır. Ancak, biberiye uçucu yağlarının kimyasal bileşimi çoğunlukla genetik faktörlere bağlıdır. Avrupa Farmakopesi (EP)’ne göre biberiye uçucu yağının 3 kemotipi vardır: En yüksek a-pinen içeriğine sahip İspanyol tipi ve her ikisi de en yüksek 1,8-sineol içeriğine sahip Fas ve Tunus tipi. Uçucu yağda daha az bulunan bileşenlerin biyolojik aktivite üzerinde sinerjik etkiler gösterdiği düşünülmektedir.

Yapılan bir çalışmada, 144 sağlıklı gönüllü bireyde, biberiye yağının solunmasının bilişsel performansı arttırdığı bildirilmiştir. Başka bir çalışmada, biberiye uçucu yağı, kortizol seviyelerini azaltarak öğrencilerin sınav performansını artırmıştır. Başka bir ekip, Alzheimer hastalarına uygulanan aromaterapinin bilişsel işlevleri iyileştirebileceği sonucuna varmıştır.

Özetle; biberiye uçucu yağı, aromaterapi, masaj ve kişisel bakım gibi çeşitli alanlarda kullanıldığında aşağıdaki etkileri gösterebilir:

1. Uyarıcı ve Canlandırıcı: Biberiye uçucu yağı, kokusu ve içeriğinde bulunan bileşenler nedeniyle sinir sistemini uyarıcı bir etkiye sahiptir. Zihinsel yorgunluğu azaltabilir ve enerjiyi artırabilir.

2. Konsantrasyon ve Hafıza İyileştirici: Bazı araştırmalar, biberiye uçucu yağının hafıza ve zihinsel performansı artırmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir. Bu nedenle özellikle dikkat gerektiren görevler öncesinde kullanılabilir.

3. Solunum Sistemi Desteği: Biberiye uçucu yağı, solunum yollarını açmaya yardımcı olabilir. Özellikle soğuk algınlığı, grip veya sinüzit gibi solunum yolu enfeksiyonları durumunda difüzör veya buhurdanlık ile kullanıldığında rahatlatıcı olabilir.

4. Kas Ağrılarını Hafifletme: Biberiye uçucu yağı, kas ağrılarını hafifletici ve kasların gevşemesine yardımcı olabilecek özelliklere sahiptir. Bu nedenle masaj yağları veya banyo suyuna eklenerek rahatlama sağlamak için kullanılabilir.

5. Saç ve Cilt Bakımı: Biberiye uçucu yağı, saç derisini destekleyebilir ve saç dökülmesini azaltmaya yardımcı olabilir. Cilt bakımında ise yağlı ciltlerde dengeleyici, akne ve sivilceleri azaltıcı etkileri vardır.

Herhangi bir sağlık sorunu için biberiye uçucu yağını kullanmadan önce bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir. Ayrıca, uçucu yağın etkisini hissetmeniz için kullanacağınız ürünlerin güvenilir kaynaklardan temin edildiğinden emin olmalısınız.

Kaynaklar:

• Anastassakis, K. (2022). Rosemary Rosemary (Rosmarinus officinalis). In Androgenetic Alopecia From A to Z: Vol. 2 Drugs, Herbs, Nutrition and Supplements (pp. 495-499). Cham: Springer International Publishing.

• Aziz, E., Batool, R., Akhtar, W., Shahzad, T., Malik, A., Shah, M. A., ... & Thiruvengadam, M. (2022). Rosemary species: A review of phytochemicals, bioactivities and industrial applications. South African Journal of Botany, 151, 3-18.

• Ghane, S. G., Bhat, P., Hegde, H. V., Zanan, R., & Jayagoudar, S. (2023). Ethnobotany, Phytochemistry, and Pharmacological Overview of Rosemary (Rosmarinus Officinalis L.). Bioactives and Pharmacology of Lamiaceae, 415-423.

• González-Minero, F. J., Bravo-Díaz, L., & Ayala-Gómez, A. (2020). Rosmarinus officinalis L.(Rosemary): An ancient plant with uses in personal healthcare and cosmetics. Cosmetics, 7(4), 77.

• Ribeiro-Santos, R., Carvalho-Costa, D., Cavaleiro, C., Costa, H. S., Albuquerque, T. G., Castilho, M. C., ... & Sanches-Silva, A. (2015). A novel insight on an ancient aromatic plant: The rosemary (Rosmarinus officinalis L.). Trends in Food Science & Technology, 45(2), 355-368.